Belastingdienst: landelijke voorschriften tellen niet mee bij beoordeling gezag

In eigen documentatie legt de Belastingdienst uit dat voorschriften die voor iedereen gelden binnen een bepaalde sector, niet mee doen bij de beoordeling van een gezagsverhouding. Anders gezegd: als jij je moet houden aan landelijke richtlijnen, telt dit niet mee bij de beoordeling van gezag tussen opdrachtgever en zzp'er.

Ontvangt de zorgprofessional instructies over het werk?

De Belastingdienst voert de handhaving van de wet DBA op en de zorgsector is standaard verdacht. Zorgprofessionals die zelfstandig werken, krijgen op de werkvloer uitgelegd hoe ze het werk moeten doen, zo is het beeld van de Belastingdienst. Een leidinggevende zou de mogelijkheid hebben om instructies te geven over het werk en om die reden zou er sprake zijn van gezag. Daarmee zou er sprake zijn van schijnzelfstandigheid en een mogelijk fictief dienstverband. De afgelopen maanden controleert de Belastingdienst steeds vaker zzp zorg constructies en heeft daarbij al vrij snel de boodschap aan opdrachtgevers dat de inzet van zzp'ers onverstandig is. Dit leidt tot onrust onder zorgorganisaties in een reeds zeer drukke zomerperiode. De vraag die centraal staat bij al deze ontwikkelingen is: ontvangt de professional wel aansturing over de inhoud van het werk?

Belastingdienst: 'landelijke hygiënevoorschriften tellen niet mee'

Volgens de Belastingdienst ligt "een gezagsverhouding voor de hand als de opdrachtgever bij de werkzaamheden opdrachten en aanwijzingen kan geven die de werkende moet opvolgen...", behalve (!) als er wordt gehandeld vanuit landelijke richtlijnen. De Belastingdienst geeft een voorbeeld. "Als er sprake is van (bijvoorbeeld wettelijke) voorschriften die voor iedereen gelden, telt het hieraan moeten voldoen niet mee bij de beoordeling of er sprake is van een gezagsverhouding. Denk bijvoorbeeld aan hygiënevoorschriften in de zorg of veiligheidsvoorschriften in de bouw." - Handboek Loonheffingen 2024, pag 513. Met dit voorbeeld laat de Belastingdienst zien dat zij zich interesseert zich voor zorg specifieke kenmerken. De vraag is of de dienst door heeft hoe ver die landelijke richtlijnen gaan. Hygiënevoorschriften zijn namelijk onderdeel van de 'professionele standaard'.

Wat is de professionele standaard?

De professionele standaard in de gezondheidszorg is het geheel van professionele vakinhoudelijke normen dat beschrijft wat in een bepaalde situatie ‘goed handelen’ is. Deze professionele standaard biedt zorgverleners een kader over wat 'goede, veilige en verantwoorde' zorg is. De professionele standaard zelf is geen regel, maar een ‘kapstok’ waar verschillende onderdelen aan hangen. De professionele standaard kan dus gezien worden als de gedeelde waarden en normen binnen een beroepsgroep.

Een voorbeeld. De professionele standaard van verpleegkundigen en verzorgenden bevat landelijk normen die invulling geven aan het vak. Van professionals wordt verlangd dat zij zich gedragen naar deze normen, ongeacht wat de werkgever er van vindt. Deze normen zijn landelijk bepaald en hebben betrekking op 'vakinhoudelijke en technische regels, (zorg)standaarden, richtlijnen en protocollen, beroepscode en gedragsregels, beroepsprofielen, specifieke ethische regels binnen de zorgverlening. Juridische normen: wet- en regelgeving, uitspraken van de (tucht)rechter. Mengvormen: richtlijnen van de inspectie, algemene juridische, ethische en beroepsnormen, standpunten en adviezen van gezaghebbende organisaties.' Daar vallen dus óók hygiënevoorschriften onder, maar veel meer dan dat.

Zorgprofessionals kun je niet aansturen. Zzp'ers ook niet.

Professionals bepalen zelf hoe zij 'goede, veilige en verantwoorde' zorg bieden. Daar komt geen leidinggevende aan te pas. Een beroepsgroep dient rekening te houden met de (landelijke) professionele standaard van die beroepsgroep. Als de Belastingdienst stelt dat landelijke voorschriften niet meetellen bij de beoordeling van gezag, dan is er geen gezag. Want nagenoeg al het handelen vloeit voort uit 'vakinhoudelijke en technische regels, (zorg)standaarden, richtlijnen en protocollen, beroepscode en gedragsregels en beroepsprofielen. De couleur locale van een opdrachtgever doet daar geen afbreuk aan. We stelden al eerder dat de zorgsector weinig gezag kent als het op de uitvoering van het werk gaat. Daarom kunnen ook zzp'ers er blijven werken. Zorgorganisaties op voorhand vertellen dat ze beter kunnen stoppen met de inhuur van zzp'ers is voorbarig en onterecht.