Derde poging om vrije artsenkeuze af te schaffen gaat volgende fase in

Ondanks dat zorgverzekeraars niet in staat blijken om voldoende zorg te contracteren, willen zij zorgaanbieders zonder contract van de zorgmarkt af hebben. Als dit gebeurt dan zijn mensen met een zorgpolis aangewezen op lange wachtlijsten van gecontracteerde organisaties. De derde poging van zorgverzekeraars om de 'vrije artsenkeuze' af te schaffen gaat een volgende fase in. De vraag is wat soon-to-be minister Agema van VWS met het wetsvoorstel gaat doen.

Beperken van rechten verzekerden bleek niet controversieel

Demissionair minister Helder van VWS mocht doorgaan met een nieuw wetsvoorstel tegen artikel 13, ook wel de 'vrije artsenkeuze' genoemd. Op 3 juli wordt het wetsvoorstel tegen de vrije artsenkeuze behandeld in de Tweede Kamer. Het beperken van de rechten van verzekerden bleek geen controversieel onderwerp voor het demissionaire kabinet. De afbraak van zorg gaat dus ook zonder politiek draagvlak gewoon verder. Dit is mogelijk doordat het wetsvoorstel tegen ongecontracteerde zorg via zorgverzekeraars in het Integraal Zorgakkoord (IZA) gelobbyd is. Dat akkoord werd niet controversieel verklaard, ook al was het IZA destijds helemaal niet integraal.. akkoord. Volgens het IZA willen zorgverzekeraars carte blanche om "niet passende zorg niet te vergoeden, met name gericht op ongecontracteerde zorg." Wat 'passende zorg' is, is niet concreet gemaakt. Het doel van de nieuwe wet is om niet-gecontracteerde zorg zo duur te maken voor de patiënt, dat niemand er meer gebruik van maakt.

Lobby voor afbraak ongecontracteerde zorg door de jaren heen

Wat ging vooraf aan dit wetsvoorstel? We houden het dossier inmiddels een aantal jaar bij.

• Zorgverzekeraars houden al jarenlang vol dat ongecontracteerde zorg frauduleus is, want 'tweemaal zo duur';
• In 2020 kwam naar voren dat zorgverzekeraars zelf alvast de vergoeding voor ongecontracteerde zorg sterk verminderden;
• Datzelfde jaar 2020 hebben zorgverzekeraars getracht om via wetgeving de vergoeding voor ongecontracteerde zorg naar 0% te laten dalen;
• In 2022 werd duidelijk via een WOB-verzoek dat zorgverzekeraars onwettig handelen bij ongecontracteerde zorg;
• Eind 2023 zetten zorgverzekeraars een forse stap in het beperken van keuzevrijheid door het schrappen van de restitutiepolis;
• De NZa stelde dit jaar vast dat zorgverzekeraars onvoldoende aan hun zorgplicht doen, maar ze werkt wel mee aan de nieuwe wet;
• Maart dit jaar stelde de Raad van State dat het wetsvoorstel wijziging artikel 13 zorgcontractering niet 'bevordert';

Ondanks al deze ontwikkelingen mogen zorgverzekeraars simpelweg verder op hun koers om ongecontracteerde zorg onwerkbaar te maken voor de praktijk. Huidig demissionair minister Helder werkt eraan mee. De lobby voor de afbraak van ongecontracteerde zorg is weer in volle gang.

Wat betekent de wet voor verzekerden?

Zorgverzekeraars zijn verplicht om voldoende zorg in te kopen voor hun verzekerden. Dit heet zorgplicht. Als zij daar niet in slagen, dan eindig je als verzekerde op een wachtlijst. Die wachtlijsten zijn aan normen gebonden, maar op die normen wordt onvoldoende gehandhaafd. Wachtlijsten door een tekort aan ingekochte zorg zijn daarmee een soort van nieuw normaal geworden. Lange wachtlijsten en wachttijden zijn we gewend bij de GGZ, huisartsen, verpleeghuizen en bij de gehandicaptenzorg. Het alternatief voor onvoldoende gecontracteerde zorg is het overloopventiel: ongecontracteerde zorg. Dit zijn zorgaanbieders die geen contract willen of kunnen krijgen, maar die wel bereikbaar zijn voor verzekerden die op zoek zijn naar een alternatief. Ongecontracteerde zorg is zorgverzekeraars een doorn in het oog, omdat zij de uitgaven hiervan niet kunnen beheersen. Desalniettemin is het recht op een zorgaanbieder zonder contract tot nu toe een wettelijk recht: artikel 13, ook wel 'vrije artsenkeuze' genoemd. Hier willen zorgverzekeraars vanaf.

Derde poging om vrije artsenkeuze af te schaffen

We zijn inmiddels toe aan de derde gecoördineerde poging om ongecontracteerde zorg van tafel te krijgen.

1. 2014: Het verbieden van ongecontracteerde zorg struikelde onder Schippers nipt over de Eerste Kamer;
2. 2020: Voorstel tot verminderen vergoeding ongecontracteerde zorg of tot 0% laten dalen haalde het niet;
3. 2022: Via het Regeerakkoord en het Integraal Zorgakkoord wordt nu geprobeerd artikel 13 te belemmeren.

Deze derde poging om vrije artsenkeuze af te schaffen gaat de volgende fase in. Zorgprofessionals zelf zijn er niet blij mee en adviseren de Tweede Kamer om er niet aan mee te werken. Op 3 juli wordt het wetsvoorstel ingebracht.

Behouden zorgverzekeraars ook onder Agema hun macht?

Recent is bekend geworden dat Fleur Agema (PVV) minister van VWS zal worden binnen het nieuwe kabinet. De vraag is of zij het huidige wetsvoorstel ziet zitten. De PVV heeft in het verleden forse kritiek gehad op het proces van zorginkoop. Via diverse moties heeft de partij getracht om het inkoopproces transparant te maken en omzetplafonds in de zorg te verbieden. De vraag is of zorgverzekeraars ook onder Agema zo machtig blijven als zij nu zijn. Dit jaar nog kreeg de aankomende minister een petitie aangeboden om de vrije artsenkeuze te behouden voor de GGZ, omdat het inkoopbeleid van zorgverzekeraars tekort schiet. Zoals gebruikelijk is gaat de vrije artsenkeuze - wederom - een spannende tijd tegemoet.